Jaarrekening 2018

Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing

Overzicht risico's

Overzicht risico's

Risico

Risico Score

Open-einde-regelingen sociaal domein

20

Ontwikkeling gemeentefonds

16

Beperkte beschikbaarheid gekwalificeerd personeel

10

ICT kwetsbaarheid bedrijfsvoering

10

Kosten voormalig personeel en aanspraak wachtgelduitkering wethouders

10

Exploitatierisico bij verbonden partijen

9

Naheffing door belastingdienst

9

Datalekken en/of niet (juiste) naleving van de Algemene Verordening Gegevensbescherming

8

Rampen en crises

8

Aanschaf nieuw financieel pakket

6

Open-einde-regelingen sociaal domein

We kennen als gemeente diverse open-einde-regelingen binnen het sociaal domein, namelijk de regelingen die vallen onder de jeugdwet, Wmo 2015 en participatiewet (WWB). Het risico bestaat voor deze regelingen dat er een groter beroep op de regelingen wordt gedaan en dat het budget daardoor ontoereikend is.

Beheersmaatregelen

1. De gemeente kan - indien er sprake is van bijstandstekorten - een beroep doen op een vangnetregeling om grote tekorten te compenseren. Om daar aanspraak op te maken moet het tekort op het bijstandsbudget groter zijn dan 5% of 30 euro per inwoner (BUIG-uitkering).
2. De gemeenteraad heeft de mogelijkheid om een budgetplafond in te stellen met als gevolg dat wachtlijsten ontstaan voor bepaalde voorzieningen. Dit is echter een uiterst onwenselijke situatie in die gevallen dat zorg geboden moet worden.
3. Per geval kritisch beoordelen of de kosten door gemeente vergoed moeten worden of dat er een andere meer voor de hand liggende voorziening is.
4. Beleidsinhoudelijk worden verschillende maatregelen genomen, zoals de inzet op preventie en vroegsignalering, bieden van passende en duurzame oplossingen en het bevorderen van participatie.
5. In 2019 vindt er een analyse van de kosten plaats om inzichtelijk te maken of en zo ja hoe er meer grip op het kostenverloop is te krijgen.

Oorzaak:

Als gemeente beperkte grip op de toestroom naar voorzieningen, maar financieel wel verantwoordelijk.

Gevolg:

Het budget is ontoereikend om de lasten op te vangen met mogelijke overschrijding van het budget als gevolg.

Ontwikkeling gemeentefonds

De gemeente is grotendeels afhankelijk van de algemene uitkering. Bij het vaststellen van de Perspectiefnota 2019-2022 is de stelpost voor het opvangen van tegenvallers bij de algemene uitkering ingezet voor structurele uitgaven.

Beheersmaatregelen

1. Bij de periodieke circulaires van het ministerie worden de ontwikkelingen van het gemeentefonds nauwlettend gevolgd en de begroting wordt hierop aangepast.
2. Loon- en prijsontwikkelingen die binnen de algemene uitkering zijn te traceren, worden afzonderlijk als een stelpost in de begroting opgenomen. Hiermee kunnen toekomstige loon- en prijsstijgingen worden opgevangen.
3. Verhoging van algemene uitkering voor nieuw of intensivering van bestaand beleid, worden als algemene stelpost in de begroting opgenomen.  Functionele toekenning gebeurt o.b.v. seperate besluitvorming over de uitvoering van dit beleid.

Oorzaak:

- Het Rijk bezuinigt op het Gemeentefonds.
- Het Rijk hanteert het systeem van samen trap op en trap af, minder Rijksuitgaven werken daarmee door in de hoogte van de algemene uitkering.

Gevolg:

Gelet op de omvang van het gemeentefonds kunnen wijzigingen door het Rijk direct forse financiële impact hebben op de gemeentelijke financiën.

Beperkte beschikbaarheid gekwalificeerd personeel

Als gevolg van een aantrekkende arbeidsmarkt kan het voor bepaalde functies/functiegroepen lastig zijn om gekwalificeerd personeel te vinden.

(Maatregel)Beperkte beschikbaarheid gekwalificeerd personeel

1. Er wordt een onderzoek gestart naar de arbeidsmarktpositie van de gemeente Dalfsen in de regio. Op basis van het onderzoek worden concrete instrumenten ontwikkeld die een bijdrage leveren aan het 'aantrekkelijk werkgeverschap'.
2. We sluiten raamovereenkomsten af met uitzendbureau's om snel tijdelijk personeel aan te kunnen trekken.
3. We werken samen in de Talentenregio waarbij we de interne arbeidsmarkt voor elkaar hebben opengesteld.  

Oorzaak:

Een aantrekkende arbeidsmarkt.

Gevolg:

De gemeente heeft moeite met het invullen van vacatures. Dit kan leiden tot het vaker inzetten van een arbeidsmarkttoelage of een hogere inschaling in de functieschaal.

ICT kwetsbaarheid bedrijfsvoering

Punt van zorg op de langere termijn is de kwetsbaarheid in de personele bezetting op het gebied van ICT, die naar de toekomst toe, met toenemende complexiteit, veranderende eisen en toenemende schaarsheid van ICT-personeel, nijpend zal worden. Om de dienstverlening op peil te houden, zijn maatregelen nodig om de kwetsbaarheid te verminderen, zodat de dagelijkse dienstverlening niet onder druk komt te staan.

(Maatregel)ICT kwetsbaarheid bedrijfsvoering

1. Opgesteld bedrijfsinformatieplan 2019-2020.
2. Instellen projectstructructuur om bevindingen bedrijfsinformatieplan 2019-2020 op te pakken.

Oorzaak:

- toename  en verandering van eisen, zoals AVG en informatiebeveiliging
- toenemend gebruik en complexiteit van het vakgebied
- toenemende schaarste ICT personeel

Gevolg:

- continuïteit dagelijkse bedrijfsvoering kan in gevaar komen
- dagelijkse dienstverlening richting onze inwoners kan onder druk komen te staan

Kosten voormalig personeel en aanspraak wachtgelduitkering wethouders

Het is in de afgelopen jaren incidenteel voorgekomen dat een vaststellingsovereenkomst is opgesteld met daarin een financiële component.
Daarnaast lopen we het risico dat wethouders aanspraak maken op een wachtgelduitkering (maximaal 36 maanden).

Beheersmaatregel

- Bij de werving- en selectie van personeel is vanaf schaal 10 een assessment een verplicht onderdeel van de procedure.
- Er wordt toegezien op de juiste toepassing van de 'goed gepraat' gesprekscyclus.
- Voor wat betreft de wachtgelduitkeringen zijn geen beheersmaatregelen getroffen.

Oorzaak:

- De gemeente is zelf risicodrager voor WW uitkeringen.
- Het beëindigen van een dienstverband door een arbeidsconflict.
- Voor de aanspraken op een wachtgelduitkering zijn wij eigen risicodrager.

Gevolg:

Bij een vaststellingsovereenkomst wordt een financiële compensatie overeengekomen.
Een wachtgelduitkering leidt tot een financiele verplichting voor de gemeente waar in de begroting geen rekening mee is gehouden.

Exploitatierisico bij verbonden partijen

Verbonden partijen vertegenwoordigen een financieel en een bestuurlijk belang. De grootste risico's loopt de gemeente bij de gemeenschappelijke regelingen.

Beheersmaatregelen

1. De verbonden partijen rapporteren periodiek over de risico's in de planning & control documenten. Door de beleidsmedewerker concerncontrol wordt hier toezicht op gehouden.
2. Door een aantal gemeenschappelijke regelingen wordt eigen weerstandsvermogen aangehouden zodat zij zelf deze risico's kunnen opvangen en/of tijdig kunnen bijsturen.

Oorzaak:

Binnen de verbonden partijen kan sprake zijn van deel-verantwoordelijkheid voor de exploitatie.

Gevolg:

Wij kunnen geconfronteerd worden met een exploitatietekort van een verbonden partij dat wij moeten aanzuiveren.

Naheffing door belastingdienst

Mogelijke naheffing in het kader van BTW, BTW Compensatiefonds, Werkkostenregeling (WKR) en Vennootschapsbelasting (VPB)  bij het niet goed toepassen van de regelgeving.

Beheersmaatregelen

1. Om de fiscale positie in de organisatie te versterken zijn de structureel toegekende middelen ingezet ten behoeve van inhuur expertise op het gebied van fiscaliteit. In samenspraak met deze fiscaal specialist wordt beoordeeld op welke wijze het toegekende budget het beste structureel ingezet kan worden.
2. De financieel adviseurs hebben een training fiscaliteit gevolgd.
3. In het sjabloon voor B&W-voorstellen wordt extra aandacht gevraagd voor fiscale gevolgen.
4. De interne controle op processen fiscaliteit zijn uitgebreid.  

Oorzaak:

De fiscale componenten zijn nog niet optimaal geborgd in onze organisatie.

Gevolg:

De belastingdienst kan bij een boekencontrole over meerdere jaren een naheffing opleggen en eventueel ook boetes.

Datalekken en/of niet (juiste) naleving van de Algemene Verordening Gegevensbescherming

Sinds 25 mei 2018 is de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) van toepassing. De gemeente is verplicht elk ernstig datalek actief te melden bij de Autoriteit Persoonsgegevens. De AVG leidt tot meer verplichtingen bij het verwerken van persoonsgegevens. De Autoriteit Persoonsgegevens kan forse boetes opleggen indien de regels uit de AVG worden overtreden.

Beheersmaatregel

1: De ICT omgeving is dusdanig ingericht en voorzien van een firewall om onbevoegde toegang te voorkomen.
2: Er zijn procedures en richtlijnen vastgesteld omtrent informatiebeveiliging en het melden van datalekken.
3: Er is en wordt specifieke aandacht besteed aan de bewustwording mbt informatieveiligheid en het omgaan met privacy gevoelige gegevens onder het personeel.
4. Er is een functionaris gegevensbescherming benoemd en een Chief Information Security Officer. Zij werken intensief samen op het gebied van informatieveiligheid en privacybescherming.
5. Binnen de verbijzonderde interne controles wordt specifieke aandacht geschonken aan de AVG.   

Oorzaak:

- Aanvallen van buitenaf via ransome, malware en hackers.
- Binnen de gemeente wordt dagelijks een groot aantal privacygevoelige gegevens verwerkt met het risico op het ontstaan van een datalek.

Gevolg:

Er kunnen forse boetes worden opgelegd en de gemeente kan aansprakelijk worden gesteld. Voor de burger kan identiteitsfraude grote financiële en maatschappelijke problemen opleveren.

Rampen en crises

De gemeente kan getroffen worden door verschillende typen rampen en zal adeqaat moeten optreden om dit te bestrijden en voorkomen van letsel en schade.

(Maatregel)Rampen en crises

1. Binnen de Veiligheidsregio IJsselland werken gemeenten samen ter bestrijding van rampen en zijn actief met voorlichtingscampagnes en het bewustwording van zelfredzaamheden van de inwoners.
2. De gemeente draagt zorg voor een opgeleide en geoefende crisisstaf.

Oorzaak:

Er kunnen zich verschillende omstandigheden voordoen die leiden tot een ramp/crises.

Gevolg:

Er kan sprake zijn van sprake schade aan gebouwen, terreinen, natuurgebieden wat kan leiden tot maatschappelijke onrust en verstoring van de openbare orde en het dagelijks leven. Voor dergelijke rampen en crises is de gemeente niet verzekerd.

Aanschaf nieuw financieel pakket

Een goed werkend financieel pakket is essentieel voor de dagelijkse financiële bedrijfsvoering. Dit geldt voor een efficiënte en effectieve verwerking van het daadwerkelijke betalingsverkeer als het leveren van gevraagde managementinformatie.

Aanschaf nieuw financieel pakket

1. opstellen van integraal plan van aanpak (inclusief ICT, AVG, inkoop etc)
2. marktverkenning (extern en intern)
3. opstellen programma van eisen
4. zorgvuldige aanbesteding onder begeleiding van inkoop
5. implementatie volgens plan van aanpak

Oorzaak:

- huidig pakket is gedateerd en gebruiksrecht loopt af

Gevolg:

- lopen van bedrijfsvoeringsriciso bij verkeerde keuze en implementatie pakket